by * Agroforestry Systems (SAFs) - Hệ thống Nông lâm kết hợp
Trong những lần phát quang rừng, thường có rất nhiều hạt giống trong đất, bởi vì chiến lược của thực vật là luôn sản xuất, phát tán một lượng lớn hạt giống, để từ các loại môi trường đa dạng nhất, hạt giống sẽ nảy mầm khi có cơ hội. Do đó, khi được phát quang, khu đất đã có sự đa dạng của cây cối từ những hạt giống có sẵn trong đất.
Các cây thuộc địa, cây tiên phong, cây thứ cấp và các cây cao nhất có xu hướng phát triển cùng nhau, mặc dù ở tốc độ khác nhau, vì vậy chúng là một phần của cùng một "Hệ sinh thái". Các cây thuộc địa có cuộc sống rất ngắn và phục vụ như một loại nhau thai bảo vệ, bởi vì khi rừng được tái sinh, các cây vẫn mỏng manh như em bé. Dưới sự bảo vệ của chúng, những cây tiên phong phát triển nhanh hơn những cây thứ cấp và những cây cao nhất. Trong số những cây thứ cấp, có những cây thứ cấp ban đầu, chúng phát triển nhanh hơn và có tuổi thọ ngắn hơn những cây thứ cấp thứ cấp và thứ cấp sau này. Nhau thai sẽ tạo ra những điều kiện mà các cây tiên phong cần, những cây tiên phong tạo điều kiện cho các cây thứ cấp và cây cao nhất cần, đó là những loại phát triển chậm hơn và sống lâu hơn. Trên mỗi bước của quá trình tiếp nối tự nhiên, toàn bộ khu rừng cũng phát triển từ giai đoạn ban đầu sang giai đoạn giữa và sau đó sang giai đoạn cao hơn là rừng già.
Sự hồi sinh bất diệt của sự tiếp nối tự nhiên.
Chúng ta hiểu rằng sự tiếp nối là một phần thiết yếu của toàn bộ quá trình Trồng trọt. Đây là sự tiếp nối của hệ thống sinh thái. Vào cuối mỗi chu kỳ, khi một khoảng trống mới được hình thành, tất cả các thảm thực vật đều phát triển nhờ vào thảm thực vật trước và sinh trưởng từ những gì thảm thực vật của bước trước đó đã có. Trong mỗi bước sinh sản mới, sự tiếp nối của cây nhau thai xuất hiện trở lại thông qua đó là các cây tiên phong, cây thứ cấp và cây bóng râm, như được mô tả trong phần trên.
Bằng cách này, chúng ta có thể mô tả sự tiếp nối như một con đường xoắn ốc đi qua nhiều lần qua cùng một nơi, nhưng ở các mức sinh trưởng khác nhau. Khi con người cư xử như một phần của tự nhiên, chúng ta sẽ đi lên. Nhưng khi con người nhượng bộ cho các thế lực truyền bá ảo tưởng rằng thế giới phải chịu sự chi phối của cạnh tranh chứ không phải bởi tình yêu hợp tác màu hồng, chất hữu cơ và cấu trúc rừng bị phá hủy. Khi đó, con đường đi xuống, hoặc sụt xuống bất ngờ. Những trường hợp trên, không may là hiện nay rất phổ biến, ta cần bắt đầu từ những bước thậm chí còn thấp hơn.
Trên mỗi tầng của Hành tinh Trái đất, tất cả các sinh vật đều làm việc với trí thông minh vô hạn, bằng cách cải thiện điều kiện sống của nơi đó và toàn bộ Sinh vật Hành tinh Trái đất. Sự tái khởi đầu vĩnh cửu của sự kế thừa là một phần của chiến lược lớn, theo đó tất cả chúng sinh trên Trái đất liên tục thúc đẩy các điều kiện thuận lợi hơn cho các thế hệ tiếp theo. Nhận thức được sự tồn tại của quá trình này khiến chúng ta nhận ra các quy luật tự nhiên chi phối nó. Hiểu được các luật này là rất quan trọng đối với chúng ta để tham gia lại vào một nền nông nghiệp trong đó khả năng sinh sản được thúc đẩy bởi các quá trình tự nhiên.
Sự tiếp nối của hệ sinh thái rừng.
Trong mỗi quần xã và ngách sinh thái, sự tiếp nối của các hệ thống là khác nhau, bao gồm các đặc điểm của khí hậu, địa hình và đất. Mặc dù vậy, sự tiếp nối có những đặc điểm chung, không phụ thuộc vào quần xã sinh vật mà nó sinh sống.
Rừng thực sự là một hỗn hợp của "hệ sinh thái". Trong mỗi phần nhỏ của một khu rừng đã có những sự tự làm mới. Ở mỗi nơi, sự tiếp nối tự nhiên có tốc độ tiến hóa khác nhau, tùy thuộc vào một số yếu tố, như vết đất, vi khí hậu, địa hình và các đặc thù khác.
Để kích thích quá trình tiêu hóa và hô hấp của đất cần sử dụng chất hữu cơ. Tuy nhiên, khi đất có cấu trúc đầy đủ, tích lũy rác và chất hữu cơ đủ, sự gia tăng vừa phải trong tiêu hóa và hô hấp sẽ dẫn đến sự gia tăng trong quang hợp nhiều hơn. Vì lý do này, các sinh vật rừng, từ nhau thai, thuộc địa đến tiên phong, thứ cấp và cây cao, bắt đầu sản xuất chất hữu cơ với mức độ nitơ tăng và giảm các chất khó tiêu hóa, như lignin.
Việc ưu tiên tích lũy chất hữu cơ và mùn cần chi phí của sinh thái, vì điều kiện để cải thiện chất hữu cơ cũng là điều kiện được sử dụng làm nguồn dinh dưỡng cho thảm thực vật và làm nguồn năng lượng để sinh vật sống có thể hoạt động với cường độ cao như đào kênh, rút nitơ từ khí quyển và chiết xuất chất dinh dưỡng được giữ lại trong đá đất. Nhưng, trong tình trạng thiếu chất hữu cơ cực độ, các sinh vật rừng cần tiết kiệm và giữ nó trong cấu trúc vật lý của mình.
Ernst đã đặt tên lignin cho các hệ thống bao gồm cây thuộc địa, tiên phong, thứ cấp và cây cao nhất. Đây là một hệ thống được hình thành khi điều kiện vẫn còn rất thấp đang ở giai đoạn đầu của thang xoắn ốc về sự kế thừa sự phong phú và đa dạng sinh học. Trong các hệ thống này, hàm lượng nitơ là tối thiểu và các chất khó phân huỷ như lignins là tối đa.
Trong các hệ thống lignin, phần lớn các chất hữu cơ được tạo ra bởi thảm thực vật được tích lũy dưới dạng các hợp chất khác nhau, bao gồm cả mùn. Điều này, giống như các thành phần khác của chất hữu cơ, có chức năng rất quan trọng. Chúng phục vụ như một chất keo, kết hợp với các hạt đất sét, cát và phù sa, tạo thành đất nung và chất hữu cơ. Các cookies hình tròn, vì vậy chúng không sắp xếp với nhau chặt chẽ, để lại các lỗ trống bên trong đất.
Động vật và rễ cây sẽ tạo ra nhiều đường đi bên dưới khoảng đất trống được hình thành, từ từ biến đất có cấu trúc giống bọt biển với nhiều khoảng không, qua đó nước và không khí được lưu thông và lưu trữ, có sẵn cho vi khuẩn, động vật và thực vật trong nhiều ngày sau mưa. Chất hữu cơ bám vào các chất dinh dưỡng có trong đất, với cường độ hoàn hảo, giữ lại chúng với lực vừa đủ, không bị nước rửa trôi và không dán quá chặt, khiến thảm thực vật không thể hấp thụ chúng.
Từ trên cùng bên trái: Guanxuma, Carqueja và Sape là cây nhau thai điển hình. Theo sau: Assa-fish, Bracatinga và Embaúba-branca là những cây tiên phong. Tất cả các loài trên là điển hình của các phần phát triển tương đối sớm trong quá trình phát triển xoắn ốc. Các loài cây của các hệ thống này rất khác nhau từ quần xã đến quần xã.
Trong các hệ thống theo lignin, nồng độ nitơ và lignin trong thảm thực vật là trung bình vì sự sống đã được cấu trúc đủ để tăng cường hô hấp vừa phải giúp cho sự gia tăng quang hợp và tích lũy tối đa chất hữu cơ. Ernst đã đặt tên cho các hệ thống trung gian này là các hệ thống tích lũy vì chúng chuyên tích lũy các chất hữu cơ và tại đó các chất hữu cơ tích lũy với tốc độ lớn hơn.
Sự phong phú của hệ thống khiến các hệ thống tích lũy thành công. Mức độ nitơ trong thảm thực vật và tốc độ quang hợp gần với mức tối đa nhất có thể. Những nơi mà hệ thống thực vật phong phú, phần lớn bởi vì chúng đã trải qua nhiều quá trình đổi mới. Có những nơi, thường là trên bờ sông núi, những cơn bão thỉnh thoảng thổi qua những cây cổ thụ, đã hoàn thành chức năng của chúng, đẩy nhanh quá trình đổi mới. Các loại gỗ mềm hơn và các cành dễ bị gẫy hơn, thuận lợi hơn cho sự đổi mới.
Những gì chúng ta đã nói trong các đoạn trước cho thấy trí thông minh vô hạn của các sinh vật rừng làm tăng sự phát triển của hoạt động của sinh vật, kiểm soát mức độ nitơ trong chất hữu cơ và đất. Trong quá trình tiến hóa của một hệ sinh thái rừng, thường không chỉ có một hệ thống được phát triển trong toàn bộ khu rừng, có những phần mà hệ thống lignin chiếm ưu thế, có những phần hệ thống trung gian chiếm ưu thế và có những nơi có hệ thống giàu dinh dưỡng (abundant) chiếm ưu thế.
Loại đá ít bị rửa trôi, có kết cấu khoáng sản phong phú hơn và gần với magma đến từ trung tâm trái đất, sẽ tạo ra sự tiến hóa nhanh hơn cho các hệ thống giàu dinh dưỡng. Ở những nơi đá bị rửa trôi nhiều hơn, nghèo hơn, việc sử dụng bột đá núi lửa lúc ban đầu, còn được gọi là đá bazan, có thể góp phần giảm thiểu nhược điểm của nơi này. Một khu vực phẳng hơn, chủ yếu ở dạng lưu vực, tạo điều kiện cho sự tích tụ của đất và chất hữu cơ, tạo điều kiện cho sự tiến hóa của các ngọn đồi, độ dốc của chúng giúp cho việc thoát nước, thay vì tích lũy.
Các quy trình thay mới giúp các hệ sinh thái rừng phát triển nhanh chóng có thể được tăng cường đáng kể thông qua việc cắt tỉa, cắt tỉa một phần và đa cắt tỉa. Cũng như các SAF, được quản lý chặt chẽ, cắt tỉa và quay vòng khoảng 5, 10, 20, 50 hoặc 100 năm. Nguyên tắc này về cơ bản, quan trọng đối với việc thực hành SAF nông học, trong lịch sử nó đã được sử dụng trong nông nghiệp dựa trên nông lâm truyền thống.
Những loại đất này có chất hữu cơ chiếm ưu thế, ở trong các lớp đạt độ sâu lớn hơn hai mét, vẫn tồn tại trên khắp Amazon. Các nghiên cứu khảo cổ và cổ sinh vật học chứng minh rằng những loại đất này có nguồn gốc do tác động của người dân bản địa. Khi việc dọn sạch tất cả các thảm thực vật của một khoảng đất trống diễn ra, một phần đáng kể của chất hữu cơ được tiêu thụ trong quá sống của sinh vật.
Tuy nhiên, hầu hết thường được lưu trữ trong cả đất và gỗ chết, nằm trên mặt đất và được tiêu hóa rất chậm. Ngoài ra, trong quá trình phát quang và tái phát triển, nếu không bị ngăn lại, các chất hữu cơ thậm chí còn được sinh ra nhiều hơn trước.
Quản lý nông lâm kết hợp; cây bạch đàn bị cắt tỉa nhiều và trong bức ảnh trên, sự đổi mới của nông lâm kết hợp
Độ mầu mỡ cao cho phép nhiều loài có nhu cầu phát triển cao trong các giai đoạn của quá trình thay mới, từ các loại cây nhau thai tới các cây thời tiết, nhưng lại mang lại hiệu quả cao hơn trong việc sản xuất chất hữu cơ. Do đó, mỗi lần thay mới, sẽ tích lũy nhiều chất hữu cơ hơn lần trước. Thêm vào đó là các chất hữu cơ được tích lũy từ hệ sinh thái trước nữa và không hề bị tiêu hao.
Việc sử dụng khôn ngoan và vừa phải các quy trình đổi mới đã giúp các dân tộc Mỹ để lại một di sản của đất đai vô cùng màu mỡ và SAF của sự đa dạng sinh học khổng lồ. Chúng được tích hợp với các quá trình tự nhiên tuyệt vời đến nỗi người Bồ Đào Nha không thể hiểu rằng "những khu rừng nguyên sinh" mà họ nhìn thấy ở khắp mọi nơi trên thực tế là SAF do người bản địa quản lý.
Ngay trong tài liệu đầu tiên được viết ở Brazil, Pero Vaz Caminha, khi thuật lại rằng người bản địa không canh tác đất, đã nói "củ từ có thể tìm thấy ở khắp nơi". Thực ra, củ từ chính là củ sắn, một loại cây mà nếu không được chăm sóc sẽ không thể ra củ, và sau này thì người bản địa đã làm mất giống loại cây này 1 thời gian.
Trích trong Agroforesting the World Namaste do team Vườn rừng sinh thái - Permaculture biên dịch sang tiếng Việt
Chúng ta hiểu rằng sự tiếp nối là một phần thiết yếu của toàn bộ quá trình Trồng trọt. Đây là sự tiếp nối của hệ thống sinh thái. Vào cuối mỗi chu kỳ, khi một khoảng trống mới được hình thành, tất cả các thảm thực vật đều phát triển nhờ vào thảm thực vật trước và sinh trưởng từ những gì thảm thực vật của bước trước đó đã có. Trong mỗi bước sinh sản mới, sự tiếp nối của cây nhau thai xuất hiện trở lại thông qua đó là các cây tiên phong, cây thứ cấp và cây bóng râm, như được mô tả trong phần trên.
Bằng cách này, chúng ta có thể mô tả sự tiếp nối như một con đường xoắn ốc đi qua nhiều lần qua cùng một nơi, nhưng ở các mức sinh trưởng khác nhau. Khi con người cư xử như một phần của tự nhiên, chúng ta sẽ đi lên. Nhưng khi con người nhượng bộ cho các thế lực truyền bá ảo tưởng rằng thế giới phải chịu sự chi phối của cạnh tranh chứ không phải bởi tình yêu hợp tác màu hồng, chất hữu cơ và cấu trúc rừng bị phá hủy. Khi đó, con đường đi xuống, hoặc sụt xuống bất ngờ. Những trường hợp trên, không may là hiện nay rất phổ biến, ta cần bắt đầu từ những bước thậm chí còn thấp hơn.
Trên mỗi tầng của Hành tinh Trái đất, tất cả các sinh vật đều làm việc với trí thông minh vô hạn, bằng cách cải thiện điều kiện sống của nơi đó và toàn bộ Sinh vật Hành tinh Trái đất. Sự tái khởi đầu vĩnh cửu của sự kế thừa là một phần của chiến lược lớn, theo đó tất cả chúng sinh trên Trái đất liên tục thúc đẩy các điều kiện thuận lợi hơn cho các thế hệ tiếp theo. Nhận thức được sự tồn tại của quá trình này khiến chúng ta nhận ra các quy luật tự nhiên chi phối nó. Hiểu được các luật này là rất quan trọng đối với chúng ta để tham gia lại vào một nền nông nghiệp trong đó khả năng sinh sản được thúc đẩy bởi các quá trình tự nhiên.
Sự tiếp nối của hệ sinh thái rừng.
Trong mỗi quần xã và ngách sinh thái, sự tiếp nối của các hệ thống là khác nhau, bao gồm các đặc điểm của khí hậu, địa hình và đất. Mặc dù vậy, sự tiếp nối có những đặc điểm chung, không phụ thuộc vào quần xã sinh vật mà nó sinh sống.
Rừng thực sự là một hỗn hợp của "hệ sinh thái". Trong mỗi phần nhỏ của một khu rừng đã có những sự tự làm mới. Ở mỗi nơi, sự tiếp nối tự nhiên có tốc độ tiến hóa khác nhau, tùy thuộc vào một số yếu tố, như vết đất, vi khí hậu, địa hình và các đặc thù khác.
Để kích thích quá trình tiêu hóa và hô hấp của đất cần sử dụng chất hữu cơ. Tuy nhiên, khi đất có cấu trúc đầy đủ, tích lũy rác và chất hữu cơ đủ, sự gia tăng vừa phải trong tiêu hóa và hô hấp sẽ dẫn đến sự gia tăng trong quang hợp nhiều hơn. Vì lý do này, các sinh vật rừng, từ nhau thai, thuộc địa đến tiên phong, thứ cấp và cây cao, bắt đầu sản xuất chất hữu cơ với mức độ nitơ tăng và giảm các chất khó tiêu hóa, như lignin.
Việc ưu tiên tích lũy chất hữu cơ và mùn cần chi phí của sinh thái, vì điều kiện để cải thiện chất hữu cơ cũng là điều kiện được sử dụng làm nguồn dinh dưỡng cho thảm thực vật và làm nguồn năng lượng để sinh vật sống có thể hoạt động với cường độ cao như đào kênh, rút nitơ từ khí quyển và chiết xuất chất dinh dưỡng được giữ lại trong đá đất. Nhưng, trong tình trạng thiếu chất hữu cơ cực độ, các sinh vật rừng cần tiết kiệm và giữ nó trong cấu trúc vật lý của mình.
Ernst đã đặt tên lignin cho các hệ thống bao gồm cây thuộc địa, tiên phong, thứ cấp và cây cao nhất. Đây là một hệ thống được hình thành khi điều kiện vẫn còn rất thấp đang ở giai đoạn đầu của thang xoắn ốc về sự kế thừa sự phong phú và đa dạng sinh học. Trong các hệ thống này, hàm lượng nitơ là tối thiểu và các chất khó phân huỷ như lignins là tối đa.
Trong các hệ thống lignin, phần lớn các chất hữu cơ được tạo ra bởi thảm thực vật được tích lũy dưới dạng các hợp chất khác nhau, bao gồm cả mùn. Điều này, giống như các thành phần khác của chất hữu cơ, có chức năng rất quan trọng. Chúng phục vụ như một chất keo, kết hợp với các hạt đất sét, cát và phù sa, tạo thành đất nung và chất hữu cơ. Các cookies hình tròn, vì vậy chúng không sắp xếp với nhau chặt chẽ, để lại các lỗ trống bên trong đất.
Động vật và rễ cây sẽ tạo ra nhiều đường đi bên dưới khoảng đất trống được hình thành, từ từ biến đất có cấu trúc giống bọt biển với nhiều khoảng không, qua đó nước và không khí được lưu thông và lưu trữ, có sẵn cho vi khuẩn, động vật và thực vật trong nhiều ngày sau mưa. Chất hữu cơ bám vào các chất dinh dưỡng có trong đất, với cường độ hoàn hảo, giữ lại chúng với lực vừa đủ, không bị nước rửa trôi và không dán quá chặt, khiến thảm thực vật không thể hấp thụ chúng.
Trong các hệ thống theo lignin, nồng độ nitơ và lignin trong thảm thực vật là trung bình vì sự sống đã được cấu trúc đủ để tăng cường hô hấp vừa phải giúp cho sự gia tăng quang hợp và tích lũy tối đa chất hữu cơ. Ernst đã đặt tên cho các hệ thống trung gian này là các hệ thống tích lũy vì chúng chuyên tích lũy các chất hữu cơ và tại đó các chất hữu cơ tích lũy với tốc độ lớn hơn.
Sự phong phú của hệ thống khiến các hệ thống tích lũy thành công. Mức độ nitơ trong thảm thực vật và tốc độ quang hợp gần với mức tối đa nhất có thể. Những nơi mà hệ thống thực vật phong phú, phần lớn bởi vì chúng đã trải qua nhiều quá trình đổi mới. Có những nơi, thường là trên bờ sông núi, những cơn bão thỉnh thoảng thổi qua những cây cổ thụ, đã hoàn thành chức năng của chúng, đẩy nhanh quá trình đổi mới. Các loại gỗ mềm hơn và các cành dễ bị gẫy hơn, thuận lợi hơn cho sự đổi mới.
Những gì chúng ta đã nói trong các đoạn trước cho thấy trí thông minh vô hạn của các sinh vật rừng làm tăng sự phát triển của hoạt động của sinh vật, kiểm soát mức độ nitơ trong chất hữu cơ và đất. Trong quá trình tiến hóa của một hệ sinh thái rừng, thường không chỉ có một hệ thống được phát triển trong toàn bộ khu rừng, có những phần mà hệ thống lignin chiếm ưu thế, có những phần hệ thống trung gian chiếm ưu thế và có những nơi có hệ thống giàu dinh dưỡng (abundant) chiếm ưu thế.
Loại đá ít bị rửa trôi, có kết cấu khoáng sản phong phú hơn và gần với magma đến từ trung tâm trái đất, sẽ tạo ra sự tiến hóa nhanh hơn cho các hệ thống giàu dinh dưỡng. Ở những nơi đá bị rửa trôi nhiều hơn, nghèo hơn, việc sử dụng bột đá núi lửa lúc ban đầu, còn được gọi là đá bazan, có thể góp phần giảm thiểu nhược điểm của nơi này. Một khu vực phẳng hơn, chủ yếu ở dạng lưu vực, tạo điều kiện cho sự tích tụ của đất và chất hữu cơ, tạo điều kiện cho sự tiến hóa của các ngọn đồi, độ dốc của chúng giúp cho việc thoát nước, thay vì tích lũy.
Các quy trình thay mới giúp các hệ sinh thái rừng phát triển nhanh chóng có thể được tăng cường đáng kể thông qua việc cắt tỉa, cắt tỉa một phần và đa cắt tỉa. Cũng như các SAF, được quản lý chặt chẽ, cắt tỉa và quay vòng khoảng 5, 10, 20, 50 hoặc 100 năm. Nguyên tắc này về cơ bản, quan trọng đối với việc thực hành SAF nông học, trong lịch sử nó đã được sử dụng trong nông nghiệp dựa trên nông lâm truyền thống.Những loại đất này có chất hữu cơ chiếm ưu thế, ở trong các lớp đạt độ sâu lớn hơn hai mét, vẫn tồn tại trên khắp Amazon. Các nghiên cứu khảo cổ và cổ sinh vật học chứng minh rằng những loại đất này có nguồn gốc do tác động của người dân bản địa. Khi việc dọn sạch tất cả các thảm thực vật của một khoảng đất trống diễn ra, một phần đáng kể của chất hữu cơ được tiêu thụ trong quá sống của sinh vật.
Tuy nhiên, hầu hết thường được lưu trữ trong cả đất và gỗ chết, nằm trên mặt đất và được tiêu hóa rất chậm. Ngoài ra, trong quá trình phát quang và tái phát triển, nếu không bị ngăn lại, các chất hữu cơ thậm chí còn được sinh ra nhiều hơn trước.
Độ mầu mỡ cao cho phép nhiều loài có nhu cầu phát triển cao trong các giai đoạn của quá trình thay mới, từ các loại cây nhau thai tới các cây thời tiết, nhưng lại mang lại hiệu quả cao hơn trong việc sản xuất chất hữu cơ. Do đó, mỗi lần thay mới, sẽ tích lũy nhiều chất hữu cơ hơn lần trước. Thêm vào đó là các chất hữu cơ được tích lũy từ hệ sinh thái trước nữa và không hề bị tiêu hao.
Việc sử dụng khôn ngoan và vừa phải các quy trình đổi mới đã giúp các dân tộc Mỹ để lại một di sản của đất đai vô cùng màu mỡ và SAF của sự đa dạng sinh học khổng lồ. Chúng được tích hợp với các quá trình tự nhiên tuyệt vời đến nỗi người Bồ Đào Nha không thể hiểu rằng "những khu rừng nguyên sinh" mà họ nhìn thấy ở khắp mọi nơi trên thực tế là SAF do người bản địa quản lý.
Ngay trong tài liệu đầu tiên được viết ở Brazil, Pero Vaz Caminha, khi thuật lại rằng người bản địa không canh tác đất, đã nói "củ từ có thể tìm thấy ở khắp nơi". Thực ra, củ từ chính là củ sắn, một loại cây mà nếu không được chăm sóc sẽ không thể ra củ, và sau này thì người bản địa đã làm mất giống loại cây này 1 thời gian.
Trích trong Agroforesting the World Namaste do team Vườn rừng sinh thái - Permaculture biên dịch sang tiếng Việt
0 comments: