by Tất cả các loại amiăng kể cả amiăng trắng đều là chất gây ung thư cho con người.
Amiăng trắng là chất gây ung thư và amiăng có mặt ở đâu?
Amiăng là một nhóm khoáng chất tự nhiên dưới dạng sợi, chia thành 2 nhóm: Nhóm Serpentine có dạng xoắn, được gọi là Chrysotile (amiăng trắng) và nhóm Amphibole (Crocidolite amiăng xanh và Amosite amiăng nâu).
Tại Việt Nam, gần 80% lượng amiăng nhập khẩu được sử dụng để sản xuất tập lợp Fibro- ximăng (hay còn gọi là tấm lợp AC). Ngoài ra, amiăng có mặt ở một số vật liệu sản phẩm khác như cách nhiệt, cách điện, chống cháy, má phanh, tấm trần cách nhiệt, các hệ thống của hệ thống bảo ôn... Nguồn nhập khẩu chủ yếu từ Nga (85%), Trung Quốc, Kazakhstan... Trong khoảng từ năm 2016 trở về trước. Việt Nam luôn đứng trong top 10 nước tiêu thụ amiăng nhiều nhất thế giới. Trung bình hằng năm Việt Nam nhập khẩu khoảng 65.000 tấn amiăng nguyên liệu. Năm 2012, Việt Nam nhập gần 79.000 tấn amiăng, đứng thứ 6 trên thế giới, và đứng vào top 5 các nước châu Á sử dụng amiăng (từ năm 2016 đến nay, lượng amiăng nhập khẩu vào Việt Nam giảm dần, đến nay chỉ còn khoảng 25.000 tấn/năm). Thời gian, khi ngành công nghiệp sản xuất tấm lợp AC phát triển mạnh mẽ nhất (trước năm 2016) với sản lượng khoảng 100 triệu m2/năm, có khoảng 5.000 công nhân trực tiếp tiếp xúc với amiăng trong sản xuất tấm lợp AC. Tấm lợp AC được cung cấp và tiêu thụ chủ yếu cho hàng triệu người dân có thu nhập thấp ở các vùng nghèo, vùng sâu, vùng xa.
Những ảnh hưởng của amiăng đến sức khỏe con người
Tất cả các loại amiăng, kể cả amiăng trắng (Chrysotile) đã được khẳng định là có hại cho sức khỏe con người. Sau 40 năm nghiên cứu, từ năm 1973, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã có đủ bằng chứng trên người và thực nghiệm để xếp tất cả các loại amiăng vào nhóm 1 là các chất gây ung thư ở người.
Các bằng chứng là rõ ràng và tiếp tục được tích lũy, cập nhật. Sau khi rà soát hàng trăm nghiên cứu đã được đăng trên các tạp chí quốc tế, Tạp chí chuyên để số 100C của IARC (năm 2012) cũng đã kết luận: “mặc dù có sự khác biệt về mức độ độc hại trong các nghiên cứu của nhiều tác giả được công bố, nhưng kết luận chung là tất cả các loại amiăng, bao gồm cả amiăng trắng, đều gây ung thư và “không có ngưỡng an toàn cho các chất gây ung thư.
Cách thức amiăng gây hại đến sức khỏe con người
Amiăng xâm nhập vào cơ thể và gây hại chủ yếu qua đường hô hấp, khi người lao động và người sử dụng hút phải bụi có chứa amiăng phát tán trong môi trường. Các công việc phát sinh bụi chủ yếu trong quy trình sản xuất tấm lợp chứa amiăng như xé bao, nghiền, trộn; trong khoan, nổ mìn...; hay trong sử dụng tại cộng đồng khi người dân khoan, cắt, phá dỡ, dập các tấm lợp, vật liệu có chứa amiăng, sử dụng các vật liệu chứa amiăng để làm đường, đổ làm móng nhà....
Tác hại của amiăng đến sức khoẻ người lao động và cộng đồng được biết đến là gây bệnh bụi phổi - amiăng, ung thư phổi, ung thư trung biểu mô ác tính (màng phối, màng bụng, màng tim), mảng màng phổi, tràn dịch và dày màng phổi, ung thư thực quản, buồng trứng. Người tiếp xúc với amiăng thường phát bệnh sau khi tiếp xúc rất lâu, từ 20 - 30 năm, thậm chí lâu hơn, nên thường đến khi người lao động, người dân phơi nhiễm với amiăng (trong sản xuất và đời sống) nghỉ hưu mới mắc bệnh.
Amiăng là chất gây ung thư nghề nghiệp nhiều nhất, ước tính gây ra 1/2 số ca tử vong do ung thư nghề nghiệp trên thế giới. Gánh nặng bệnh tật toàn cầu do amiăng là mỗi năm có hơn 100.000 người chết và hơn 1,5 triệu người phải sống với bệnh tật. Số người chết do ung thư phổi là 41.000 người. Số người chết do ung thư trung biểu mô ác tính là 59.000 người. Amăng là nguyên nhân của 80% các trường hợp bị ung thư trung biểu mô ác tính ở người. Số người chết do ung thư trung biểu mô ác tính ngày càng gia tăng ở các nước phát triển đã sử dụng nhiều amiang trong quá khứ.
Xu hướng bệnh liên quan đếm amiăng ngày càng tăng
Đã có 148 trường hợp ung thư trung biểu mô được ghi nhận tại 9 trung tâm ghi nhận ung thư ở Việt Nam và có xu hướng ngày càng tăng. Tuy nhiên, việc chân đoán các bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư trung biểu mô yêu cầu kỹ thuật cao về thiết bị và đội ngũ bác sĩ giỏi, hiện nay Việt Nam mới chỉ đáp ứng một phần. Số liệu liên quan đến tiếp xúc amiăng tại các cơ sở sản xuất và trong khu dân cư gần nơi sản xuất tấm lợp, má phanh và các vật liệu bảo ôn, cách âm, cách nhiệt và các khu vực người dân sử dụng nhiều tấm lợp, cũng như thải bỏ, tiêu hủy hiện cũng chưa thống kế được.
Rất khó để kiểm soát mức độ an toàn đối với sức khỏe con người tại các cơ sở sản xuất và sử dụng amiăng tại Việt Nam cũng như trên thế giới. Các nghiên cứu trên thế giới đều cho thấy, amiăng có khả năng gây bệnh rất cao dù với mức độ tiếp xúc thấp và không thể sử dụng amiăng một cách an toàn. WHO và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đều khuyến nghị các nước loại bỏ sử dụng tất cả các loại amiăng để phòng chống các bệnh liên quan đến amiăng. Ngày 01/6/2006, ILO đã ra Nghị quyết để nhắc lại rằng không được sử dụng Công ước số 162 của ILO (năm 1986) để biện minh cho việc tiếp tục sử dụng amiăng trắng.
Trong giai đoạn vừa qua, ngành y tế, lao động đã phối hợp với nhiều đơn vị nghiên cứu triển khai những hoạt động tập trung phòng chống các bệnh liên quan đến amiăng với sự hỗ trợ của Bộ Y tế - Lao động và Phúc lợi Nhật Bản thông qua WHO, ILO như xây dựng Hồ sơ quốc gia về amiăng chỉ đạo thực hiện hạn chế tối đa việc phơi nhiễm với amiăng tại cơ sở sản xuất và sử dụng amiăng; nâng cao năng lực giám sát môi trường lao động và chẩn đoán các bệnh liên quan đến amiăng giám sát các trường hợp ung thư trung biểu mô tại cộng đồng; tuyên truyền về tác hại của amiăng và các biện pháp phòng chống. Tuy nhiên, công tác truyền thông vẫn còn yếu, nhất là cho đối tượng người lao động và cộng đồng dân cư.
(Tổng hợp từ nguồn: Cục Quản lý Môi trường Y tế, Bộ Y tế)
0 comments: